Cây xạ đen còn được biết đến với nhiều tên gọi như bách giải, bạch vạn hoa, cây dây gối, đồng triều. Đây là một loài thực vật thuộc họ Celastraceae được nhắc đến lần đầu tiên trong các bài viết khoa học vào năm 1851.
Xạ đen được đánh giá rất cao trong y học cổ truyền Hòa Bình với nhiều tác dụng nổi bật như phòng chống ung thư, điều trị bệnh gan, chữa viêm loét,…
Nội Dung Trong Bài Viết
Đặc điểm cây xạ đen
Cây xạ đen là loại cây dây leo, thân gỗ, mọc thành từng búi. Thân cây thường dài từ 3 đến 10 mét. Cành cây trong, lúc non có màu xám nhạt, không lông; khi lớn lên chuyển sang màu nâu, có lông; về sau lại có màu xanh.
Lá cây xạ đen có hình bầu dục xoay ngược, thường có 7 cặp gân phụ. Bìa lá có răng thấp. Mặt lá không có lông. Lá xạ đen không rụng theo mùa. Cuống lá cây dài 5 đến 7mm.
Chùm hoa xạ đen thường ở ngọn hoặc ở nách lá, dài từ 5 đến 10cm. Cuống hoa dài 2 đến 4mm. Cánh hoa có màu trắng, hoa cái có bầu 3 ô. Quả nang hình trứng có chiều dài cỡ 1cm chia thành 3 mảnh. Hạt xạ đen có áo màu hồng.
Cây xạ đen ra hoa vào tầm tháng 3 đến tháng 5; kết quả vào tầm tháng 8 đến tháng 12 hàng năm.
Thành phần hóa học trong cây xạ đen
Xạ đen có thành phần hóa học rất đa dạng. Nhưng 3 chất nổi bật nhất có trong giống cây này là:
- Fanavilnoid: Một chất chống oxy hóa có khả năng phòng ngừa u bướu.
- Saponin Triterbenoid: Có tác dụng chống nhiễm khuẩn.
- Quinon: Có khả năng làm cho tế bào u bướu hóa lỏng và dễ tiêu hơn.
Tác dụng của cây xạ đen với sức khỏe con người
Cây xạ đen được trồng nhiều ở vùng núi Hòa Bình. Và nó cũng có mặt trong rất nhiều bài thuốc dân gian của người dân bản địa với nhiều tác dụng nổi bật. Cụ thể như sau:
Phòng chống ung thư
Qua công trình nghiên cứu của Giáo sư Lê Thế Trung, cây xạ đen đã được biết đến như một loại thảo dược tuyệt vời có tác dụng hỗ trợ điều trị bệnh ung thư.
Trong xạ đen có chứa Flavonoid – một hoạt chất có tác dụng chống oxy hóa và phòng chống ung thư hiệu quả.
Flavonoid làm chậm quá trình oxy hóa của các gốc tự do- tác nhân gây ra các vấn đề sức khỏe như ung thư, hủy tế bào, lão hóa,… Chất Flavonoid còn có tác dụng bảo vệ cơ thể, làm chậm sự phát triển của các tế bào u ác tính.
Điều trị chứng mất ngủ
Cây xạ đen cũng thường được sử dụng để giải nhiệt, giúp an thần, giảm đau, tăng cường sức đề kháng để người bệnh có giấc ngủ ngon.
Hỗ trợ điều trị bệnh xơ gan, viêm gan
Bà con vùng cao thường sử dụng cây xạ đen để loại bỏ độc tố ra khỏi cơ thể, hỗ trợ điều trị bệnh gan: xơ gan, ung thư gan, ung thư đường ống dẫn mật,..
Để điều trị các bệnh này, người dân thường dùng 50g xạ đen khô, 20g hoàng cầm râu, 40g bạch hoa xà và 1,5 lít nước sắc đến khi còn 1 lít nước thì chắt ra dùng.
Điều trị mụn nhọt, lở ngứa
Theo Y học cổ truyền, cây xạ đen có tính hàn, vị đắng, có tác dụng điều trị lở ngứa, mụn nhọt hiệu quả.
Điều trị cao huyết áp
Người bệnh bị cao huyết áp cũng có thể dùng cây xạ đen để điều hòa khí huyết, giúp huyết áp luôn ổn định.
Tác dụng phụ của cây xạ đen
Mặc dù có nhiều tác dụng hữu ích với cơ thể. Nhưng sử dụng xạ đen dài ngày cũng có thể dẫn đến các tác dụng phụ như:
- Nhức đầu,
- Đau bụng,
- Tiêu chảy.
- Đầy bụng,
- Khó tiêu.
Các triệu chứng trên thường chỉ xuất hiện ở những người mới dùng xạ đen. Chúng sẽ biến mất sau vài tuần sử dụng cây thuốc này.
Ai không nên uống xạ đen?
Cây xạ đen tốt cho sức khỏe người sử dụng, nhưng không phải ai cũng có thể dùng loại thảo dược này. Theo các chuyên gia, những đối tượng dưới đây không nên sử dụng xạ đen:
- Bệnh nhân có các khối u vì xạ đen có thể gây ra các tác dụng phụ.
- Bệnh nhân có vấn đề về tiêu hóa dễ bị đau bụng, buồn nôn,… khi sử dụng xạ đen.
- Phụ nữ có thai và đang cho con bú cũng không nên sử dụng loại cây này.
Cách dùng cây xạ đen
Bạn có thể sử dụng lá cây, thân xạ đen riêng lẻ hoặc kết hợp sử dụng cả lá và thân cây xạ đen trong 1 lần dùng.
Sử dụng thân xạ đen
Rửa sạch 100g thân xạ đen, cho vào ấm đun với 1,5 lít nước trong 10 đến 15 phút. Chắt lấy nước uống hàng ngày.
Sử dụng lá lạ đen
Rửa sạch 50gr lá xạ đen, đun sôi với 1,5 lít nước từ 10 đến 15 phút. Cũng chắt nước uống trong ngày.
Sử dụng kết hợp thân và lá xạ đen
Để có hiệu quả điều trị bệnh tốt hơn, bạn nên kết hợp sử dụng cả thân và lá xạ đen. Cách làm như sau:
Chuẩn bị 25g lá xạ đen; 50g thân xạ đen đun sôi với 1,5 lít nước trong lửa nhỏ 15 phút. Bạn cũng có thể hãm xạ đen như hãm trà trong 30 phút. Dùng nước xạ đen uống trong ngày.
Xạ đen là một loại thảo dược quý với nhiều lợi ích tuyệt vời cho sức khỏe con người. Và để công hiệu của thuốc phát huy tới mức tối ưu, người bệnh cần tránh ăn giá đỗ, rau muống, đậu xanh, rau khoai lang, thịt chó,
Bên cạnh sử dụng cây xạ đen, bạn cũng đừng quên xây dựng một chế độ sinh hoạt lành mạnh, ăn uống đầy đủ chất dinh dưỡng, tập thể dục thường xuyên để nâng cao sức khỏe của bản thân.