Organic là gì? Thực phẩm organic có thực sự tốt không?

Thực phẩm organic hay thực phẩm hữu cơ đang dần trở lên phổ biến hơn bao giờ hết. Tuy nhiên không phải ai cũng thực sự hiểu organic là gì. Liệu thực phẩm hữu cơ có thực sự tốt hơn cho sức khỏe tinh thần và thể chất của bạn hay không? 

Hãy cùng chúng tôi tìm hiểu những vấn đề trên thông qua bài viết này nhé!

Organic là gì? Thực phẩm organic là gì?

Bộ Nông nghiệp và Nông thôn Mỹ (DEFRA) tuyên bố rằng:

“Thực phẩm hữu cơ là sản phẩm của một hệ thống canh tác tránh sử dụng phân bón nhân tạo, thuốc trừ sâu; các chất điều tiết tăng trưởng và phụ gia thức ăn chăn nuôi (nông nghiệp hữu cơ). Chiếu xạ và sử dụng các sinh vật biến đổi gen (GMO) hoặc các sản phẩm được sản xuất từ ​​hoặc bởi GMO thường bị cấm theo luật hữu cơ”.

Trong đó, nông nghiệp hữu cơ là một cách canh tác chú ý đến tự nhiên. Nông nghiệp hữu cơ cấm sử dụng thuốc trừ sâu bệnh tổng hợp, thuốc kháng sinh, phân bón tổng hợp, sinh vật biến đổi gen, hormone tăng trưởng. 

Hình thức canh tác này cũng có thể mang lại lợi ích cho phúc lợi động vật, vì động vật cần được sống trong điều kiện tự nhiên hơn, tự do hơn.

Nông nghiệp hữu cơ đang hướng tới sản xuất một cách bền vững về nhiều khía cạnh bao gồm môi trường, xã hội và kinh tế. Các hệ thống nông nghiệp hữu cơ hướng tới việc sản xuất dựa vào luân canh cây trồng, phân động vật và thực vật, làm cỏ bằng ta và kiểm soát dịch hại sinh học.

So sánh các sản phẩm organic với sản phẩm được trồng thông thường

Hương vị thực phẩm organic ngon hơn thực phẩm thông thường?

Không có bằng chứng nào cho thấy thực phẩm hữu cơ có vị ngon hơn so với những thực phẩm thông thường. Nhưng có bằng chứng cho thấy trái cây hữu cơ khô hơn trái cây được trồng bình thường. Đây có thể là lý do khiến nó có vị ngon hơn- quả khô hơn có hương vị mạnh hơn do nồng độ các chất hương liệu cao hơn.

Hàm lượng chất dinh dưỡng trong thực phẩm organic

Nhiều người tin rằng, thực phẩm hữu cơ có hàm lượng chất dinh dưỡng cao hơn và do đó lành mạnh hơn thực phẩm được sản xuất thông thường. Tuy nhiên, các nghiên cứu không đưa ra kết quả nhất quán trong vấn đề này.

Một nghiên cứu diễn ra năm 2009 cho thấy thực phẩm được sản xuất hữu cơ không giàu vitamin và khoáng chất hơn thực phẩm khác. Kết quả tổng quan hệ thống chỉ cho thấy trong thực phẩm organic hàm lượng nitơ thấp hơn và hàm lượng phốt pho cao hơn so với thực phẩm phổ thông. Hàm lượng vitamin C, canxi, kali, tổng chất rắn hòa tan, đồng, sắt, nitrat, mangan và natri không khác nhau giữa hai loại. 

Một nghiên cứu khác vào năm 2012 cho thấy không có sự khác biệt đáng kể về hàm lượng vitamin của các sản phẩm hữu cơ và sản phẩm thông thường. Một số nhà nghiên cứu đã kiểm tra về hàm lượng vitamin trong thịt, nhưng họ không tìm thấy sự khác biệt về hàm lượng beta-carotene trong thịt bò, alpha-tocopherol trong thịt lợn hoặc thịt bò, hoặc vitamin A (retinol) trong thịt bò. 

Một đánh giá hệ thống và phân tích tổng hợp năm 2016 cho thấy thịt hữu cơ có hàm lượng chất béo bão hòa và chất béo không bão hòa đơn tương đương hoặc hấp hơn một chút so với thịt thông thường. Một phân tích tổng hợp khác được công bố cùng năm cho thấy không có sự khác biệt đáng kể về mức độ chất béo bão hòa và không bão hòa đơn giữa sữa hữu cơ và sữa thông thường; nhưng hàm lượng axit béo omega-3 trong sữa organic cao hơn tới 50%.

Thực phẩm organic có thực sự tốt cho sức khỏe không?

Có rất ít bằng chứng khoa học về lợi ích hoặc tác hại từ chế độ ăn nhiều thực phẩm hữu cơ đối với con người. Điều này đã khiến các nhà nghiên cứu kêu gọi những nghiên cứu dài hạn và chất lượng hơn. Tuy nhiên việc thực hiện bất kỳ loại thí nghiệm nghiêm ngặt nào về chủ đề này là rất khó khăn. 

Mặc dù ít nhưng vẫn có một số nghiên cứu chỉ ra lợi ích của sản phẩm organic với sức khỏe người sử dụng.

Ví dụ, một số nghiên cứu trong phòng thí nghiệm cho thấy hàm lượng chất chống oxy hóa cao hơn trong thực phẩm organic giúp bảo vệ các tế bào khỏi bị hư hại. Và các nghiên cứu trên động vật cho thấy chế độ ăn uống hữu cơ có thể có lợi cho sự tăng trưởng, sinh sản và hệ thống miễn dịch.

Một nghiên cứu cũng báo cáo rằng, những con gà được nuôi bằng thực phẩm organic có hệ miễn dịch mạnh hơn (tuy nhiên, chúng bị giảm cân).

Các nghiên cứu quan sát ở người cũng đã nhận thấy mối tương quan giữa thực phẩm hữu cơ với chứng dị ứng và bệnh chàm. 

Trong một nghiên cứu trên 16 người; 1 nửa tuân theo chế độ ăn kiêng hữu cơ và 1 nửa ăn thực phẩm thông thường, người ta nhận thấy rằng, những người theo chế độ ăn kiêng hữu cơ có hàm lượng chất chống oxy hóa nhất định trong nước tiểu cao hơn một chút. Tuy nhiên nghiên cứu này vẫn còn nhiều điểm hạn chế.

Lợi ích của thực phẩm organic 

Mặc dù chưa có nghiên cứu lớn nào chứng minh được lợi ích sức khỏe của thực phẩm organic, nhưng nó vẫn mang đến nhiều lợi ích tuyệt vời bao gồm:

Sản phẩm organic chứa ít thuốc trừ sâu

Các hóa chất như thuốc diệt nấm, thuốc diệt cỏ và thuốc trừ sâu bị cấm khi nuôi trồng thực phẩm hữu cơ. Vì vậy, sản phẩm hữu cơ chứa ít thuốc trừ sâu và các chất hóa học độc hại khác.

Một nghiên cứu cho thấy hàm lượng cadmium, một kim loại cực kỳ độc hại, thấp hơn 48% trong các sản phẩm hữu cơ. Ngoài ra, dư lượng thuốc trừ sâu có khả năng cao hơn bốn lần trong các loại cây trồng không hữu cơ  

Thực phẩm organic thường tươi hơn 

Thực phẩm organic tươi hơn vì nó không chứa chất bảo quản. Sản phẩm hữu cơ thường (nhưng không phải luôn luôn) được sản xuất tại các trang trại nhỏ hơn gần nơi bán.

Canh tác hữu cơ tốt hơn cho môi trường

Kỹ thuật canh tác hữu cơ làm giảm ô nhiễm, bảo tồn nước, giảm xói mòn đất, tăng độ phì nhiêu của đất và sử dụng ít năng lượng hơn. Trồng trọt không có thuốc trừ sâu cũng tốt hơn cho các loài chim và động vật gần đó cũng như những người sống gần các trang trại.

Động vật được nuôi hữu cơ không được dùng kháng sinh, hormone tăng trưởng hoặc sản phẩm phụ của động vật được cho ăn.

Động vật nuôi hữu cơ được cung cấp thêm không gian để di chuyển và tiếp cận với môi trường ngoài trời, giúp chúng trở nên khỏe mạnh hơn.

Thực phẩm organic không có GMO

Các sinh vật biến đổi gen (GMO) hoặc thực phẩm biến đổi gen (GE) là những thực vật có DNA bị biến đổi theo cách không thể xảy ra trong tự nhiên hoặc trong lai tạo truyền thống. Nhưng thực phẩm được nuôi trồng theo kỹ thuật hữu cơ được lai tạo hoàn toàn tự nhiên trong môi trường. 

Nhận thức của cộng đồng về thực phẩm organic 

Có nhiều người tin rằng thực phẩm hữu cơ an toàn hơn, bổ dưỡng hơn và ngon hơn thực phẩm thông thường. Điều này đã góp phần lớn vào sự phát triển của văn hóa thực phẩm hữu cơ. Người tiêu dùng mua thực phẩm organic với nhiều lý do khác nhau, bao gồm những lo ngại về tác động của các biện pháp canh tác thông thường đối với sức khỏe con người, đối với môi trường và hệ sinh thái.

Lý do quan trọng nhất để mua thực phẩm hữu cơ dường như là niềm tin về các đặc tính an toàn và giá trị dinh dưỡng cao hơn của nó (mặc dù như đã nói, chưa có nghiên cứu nào chứng minh được nhận định này).

Tại Việt Nam, thực phẩm hữu cơ và canh tác hữu cơ vẫn còn hạn chế vì chi phí của nó cao hơn so với kỹ thuật nuôi trồng thông thường. Nhưng trên thế giới, nhu cầu về các sản phẩm organic đang ngày một tăng cao.

Ở Trung Quốc, nhu cầu về thực phẩm organic, đặc biệt là sữa, thức ăn trẻ em ngày càng lớn. Hàng loạt các vụ ngộ độc thực phẩm, tệ nhất là cái chết của 6 đứa trẻ đã uống sữa bột bị nhiễm melamine năm 2009 và vụ bê bối sữa Trung Quốc năm 2008 đã khiến thị trường sữa hữu cơ ở Trung Quốc trở thành thị trường lớn nhất thế giới tính đến năm 2014. Một khảo sát của Trung tâm nghiên cứu Pew năm 2012 chỉ ra rằng, 41% người tiêu dùng Trung Quốc nghĩ rằng an toàn thực phẩm là một vấn đề rất lớn, tăng gấp 3 lần so với mức 12% trong năm 2008.

Tiêu chuẩn organic là gì?

Tiêu chuẩn organic gồm các yêu cầu về kỹ thuật nông nghiệp hữu cơ mà người nông dân phải tuân thủ. Các tiêu chuẩn này cho biết những gì được làm và những gì không được làm trong canh tác hữu cơ. 

Tiêu chuẩn organic tại Việt Nam

Tại Việt Nam, tiêu chuẩn organic được quy định trong TCVN 11041-1:2017: Yêu cầu chung đối với sản xuất, chế biến, ghi nhãn sản phẩm nông nghiệp hữu cơ. Nguyên tắc nông nghiệp hữu cơ phải đáp ứng các nguyên tắc sau:

• Áp dụng quản lý hữu cơ dài hạn, bền vững, theo hướng sinh thái và có tính hệ thống. 
• Đảm bảo độ phì của đất trong dài hạn và dựa trên đặc tính sinh học của đất.
• Giảm thiểu đầu vào là các chất tổng hợp trong mọi giai đoạn của chuỗi sản xuất organic cũng như sự phơi nhiễm của con người và môi trường đối với các hóa chất bền hoặc có nguy cơ gây hại.
• Giảm thiểu gây ô nhiễm từ các hoạt động sản xuất, chế biến đến môi trường xung quanh.
• Hệ thống hữu cơ không sử dụng các công nghệ phi tự nhiên.
• Tránh bị ô nhiễm từ môi trường xung quanh.
• Duy trì tính chất hữu cơ trong suốt chuỗi cung ứng.

Đọc thêm TCVN 11041-1:2017 để biết thêm các yêu cầu cụ thể về việc sản xuất, bảo quản, vận chuyển thực phẩm organic. 

Vấn đề ghi nhãn “hữu cơ”

Việc ghi nhãn nhằm xác định sản phẩm là “hữu cơ” và cung cấp thông tin liên quan để người tiêu dùng lựa chọn sản phẩm và tránh gây hiểu nhầm.

Cũng theo TCVN 11041-1, việc ghi nhãn tuân theo quy định cụ thể như sau:

• 100% hữu cơ: Sản phẩm này được làm hoàn toàn từ các thành phần hữu cơ.
• Hữu cơ: Ít nhất 95% thành phần trong sản phẩm này là hữu cơ.
• Được sản xuất/ chế biến từ các thành phần hữu cơ: Ít nhất 70% thành phần là hữu cơ.
• Nếu một sản phẩm chứa ít hơn 70% thành phần hữu cơ, nó không thể được dán nhãn hữu cơ.

Có điều bạn cần lưu ý rằng, một thực phẩm được dán nhãn “hữu cơ” không có nghĩa là nó tốt cho sức khỏe của bạn. Một số sản phẩm vẫn chỉ là thực phẩm chế biến có hàm lượng calo, đường, muối và chất béo bổ sung, chẳng hạn như bánh quy, khoai tây chiên, soda và kem hữu cơ.

Mặc dù là hữu cơ, nhưng những sản phẩm này vẫn không lành mạnh. Vì vậy, nếu bạn đang cố gắng giảm cân hoặc ăn uống lành mạnh, bạn có thể tự làm hại mình bằng cách ăn những thực phẩm này.

Nhãn sản phẩm hữu cơ thường cho biết các thành phần là “tự nhiên” – ví dụ, sử dụng đường mía thô thay vì đường tinh luyện. Tuy nhiên, đường vẫn là đường. Nếu bạn nghĩ rằng, việc sử dụng nhiều đường hữu cơ sẽ tốt cho bạn thì điều này hoàn toàn là suy nghĩ sai lầm.

Nói một cách đơn giản, khi bạn chọn đồ ăn vặt hữu cơ, bạn có thể chỉ đang chọn một phiên bản chất lượng cao hơn một chút của đồ ăn vặt thông thường.

Tuy nhiên, vì các quy định thường cấm sử dụng phụ gia thực phẩm nhân tạo trong các thực phẩm organic, nên mua thực phẩm hữu cơ là một cách tốt để tránh việc hấp thụ quá nhiều hóa chất thường được thêm vào thực phẩm thông thường.

Trên đây là một số vấn đề cơ bản về organic. Hi vọng những thông tin trong bài viết này có thể giúp bạn tự trả lời cho câu hỏi organic là gì và lợi ích của thực phẩm organic là gì.